26 juni 2024
Omdat je in supervisie ook te maken krijgt met onderwerpen die je misschien niet vaak meemaakt, is het fijn om te weten wat erbij komt kijken. Annemieke Rozemond beschreef een casus over coach Joke en haar coachee Eveline: Supervisie en chronische stress. Speciaal voor jou als MySupervisor collega geeft ze meer achtergrondinformatie. Het is wel aan te raden om het artikel over deze casus eerst te lezen.
Heb je wel eens gehoord van het Chronische Stress Syndroom? Dit begrip wordt gebruikt bij CSR Expertisecentrum stress & veerkracht. Het is een geheel van klachten die voortkomen uit overbelasting van het lichaam zonder dat er voldoende hersteltijd tegenover staat.
Eén van de kenmerken, als deze roofbouw maar lang genoeg duurt, is dat het cognitieve functioneren wordt aangetast. Het geheugen doet het minder goed, het concentratievermogen neemt af, het vermogen om besluiten te nemen en prioriteiten te kiezen gaat haperen. Kortom het hoofd doet het niet goed. Het brein is overbelast en staat in een overlevingsstand. Daardoor is het moeilijk om nieuwe dingen te leren.
Sporten kan helpen om mentaal los te komen van het werk. Om het hoofd leeg te maken. Maar sporten helpt niet om het lichaam tot rust te laten komen. De symptomen die Joke noemt, haastig praten, veel zweten, onrust uitstralen, doen de supervisor vermoeden dat Eveline in de overdrive staat en te weinig tot rust komt.
Het lijkt erop dat dit al heel lang het geval is. Vijftig uur werken, weinig pauzes nemen en zo intensief sporten putten het lichaam uit. Als laatste gaat het brein haperen. Ze kan dan moeilijk nieuwe dingen leren, zichzelf afremmen of prioriteiten stellen. Routinematig werken zal nog wel lukken, maar om patronen te veranderen of nieuw gedrag te leren is een uitgerust brein nodig. Cognitieve therapievormen als RET werken dan niet of zelfs averechts.
Wat Eveline nodig heeft is hersteltijd om de overdrive geleidelijk tot rust te laten komen. Een goede stresscoach kan haar daarin begeleiden. Of een coach die de client op een passende manier begeleid naar rust. Om te beginnen door te hercontracteren op het doel en de aanpak. Als de werkgever het traject betaalt is het belangrijk om de leidinggevende bij dit hercontracteren te betrekken. Verder kan de coach ervoor zorgen dat ze zelf geankerd is in rust en werkt met meditatieve of mindfulness oefeningen met zichzelf en in de sessies met de coachee.
Burn-out is een maatschappelijk verschijnsel dat steeds meer voorkomt. 1 op de 5 (19 %, cijfers CBS over 2023) ervaart psychische vermoeidheid op het werk. Voorheen werd dit omschreven als ‘burn-outklachten’. Als coach en supervisor is het heel belangrijk om hier alert op te zijn.
Terzijde: De term psychische vermoeidheid kan misleidend zijn. Bij langdurige vermoeidheid is er meestal sprake van fysiologische ontregeling. De vermoeidheid is dus niet alleen maar psychisch.
Wees je tijdens het bespreken van casussen bewust van de rol van stress en chronische stress bij het leerproces. Mensen kunnen tijdens een coachgesprek vaardigheden leren die ze tijdens een situatie op het werk niet inzetten. Wat dan een rol kan spelen is dat hun brein in de stress stand staat door uitputting.
Als de uitputting zich al langer heeft opgebouwd, kun je denken aan overspannenheid of burn-out. Dan is het zinvoller om te werken aan herstel van deze roofbouw dan aan het leren van vaardigheden of het veranderen van overtuigingen.
De RET kan te belastend zijn voor het denkvermogen van de coachee. Ook het intrainen van nieuw gedrag kan teveel gevraagd zijn. Laat het in zo’n geval los om de coachee te proberen iets te leren. Hersteltijd gaat voor. Eerst is het nodig dat Eveline herstelt van roofbouw zodat haar hoofd het weer gaat doen. Het brein herstelt zich als laatste in het hele herstelproces.
Als haar lichaam en brein voldoende hersteld zijn is het misschien niet eens nodig dat ze leert om assertief te worden. De kans is groot dat ze zich zekerder voelt als haar hoofd het weer doet. Het kan zijn dat ze zich herinnert hoe ze assertief moet zijn omdat ze uit de hypermodus komt, omdat ze tot rust komt. Dan weet ze weer welke keuzes ze wil maken in haar werk zodat ze grenzen stelt en voldoende voor zichzelf zorgt. Mocht het toch nodig zijn dat ze assertiever wordt, dan is dat makkelijker op het moment dat ze uitgerust is.
Ik zal een voorbeeld geven uit mijn praktijk van Peter die ik coachte als CSR stresscoach. Hij is net als Eveline iemand die intensief en veel sport. Ook hij neemt weinig rust. Ik neem hem de CSR vragenlijst af waarmee de zwaarte van de stressklachten, depressie en angst, herstelbehoefte, vermoeidheid en cognitief functioneren een score krijgen. Zijn scores op vermoeidheid zijn behoorlijk hoog voor iemand die zo fit is. Ook de score op cognitief functioneren zit in het rood. Vervolgens geef ik informatie over stressfysiologie. Omdat Peter net als Eveline van een uitdaging houdt, daag ik hem uit om elke dag om de twee uur een kwartier liggend te rusten. Hij neemt de uitdaging aan. Na twee weken merkt hij al verschil. Hij slaapt beter, hij breekt een persoonlijk record in het hardlopen, hij heeft meer energie en zijn hoofd is helderder. Na vier weken vult hij de vragenlijst opnieuw in. Alle scores blijken in gunstige zin te zijn veranderd en komen in het ‘groen’.
In de groepen waar ik als supervisor mee werk stel ik voor om te starten met een meditatieve oefening. Dit heeft als doel om de supervisanten tot rust te brengen, zich van daaruit met elkaar te verbinden en een diepgaander leerproces op gang te brengen.
De sfeer die zo ontstaat nodigt uit om te voelen en te zijn. In mijn ervaring nodigt dat meer uit tot vragen en er worden minder adviezen gegeven.
In deze casus wordt de supervisant, Joke, meegezogen in de snelheid van haar coachee. De supersvisiegroep heeft er een gewoonte van gemaakt om te werken met meditatieve oefeningen en voelend verkennen van wat er leeft. Daarom is het voor Joke makkelijk om naar binnen te keren bij de vraag: ‘Wat merk jij bij jezelf als je aan deze coachee denkt?’
Dus door de groep te stimuleren om voelende en meditatieve oefeningen met elkaar te doen, is het veilig genoeg voor elke supervisant om met de aandacht naar binnen te gaan en de tijd te nemen om bij zichzelf na te voelen wat een coachee teweeg brengt.
Waar ik als supervisor alert op ben, is dat chronische stress het leren in de weg kan zitten. Het hoofd doet het niet goed meer. Of het kost het hoofd heel veel energie om te functioneren. Dan heeft herstel van chronische stress prioriteit boven het leren van vaardigheden of het veranderen van overtuigingen.
Verder onderzoekt Joke samen met de groep in hoeverre ze besmet is met het thema van de coachee. De valkuil voor Joke is dat ze ingezogen wordt in de snelheid of onrust van haar coachee. Op het moment dat ze zich hier bewust van wordt, kan ze zich er los van maken.
Er zijn vier supervisoren bij MySupervisor gespecialiseerd CSR coach.
Bedankt voor je bezoek aan de website. Graag vragen wij jou of we Cookies mogen plaatsen. De essentiële en analytische cookies verzamelen geen persoonsgegevens en helpen de site te verbeteren. Wil je een optimale website, accepteer dan alles. Onder instellingen heb je uitgebreidere controle over welke cookies welke wel of niet mogen worden ingeladen.