Artikel door Annemieke Rozemond (CSR-coach en ESIA supervisor)

Supervisie en chronische stress

Weet jij hoe je het beste een coachee kan coachen die in de overdrive staat? Dit artikel is bedoeld voor coaches en coachsupervisoren die valkuilen willen vermijden bij het begeleiden van mensen met burn-outklachten. De valkuil die hier besproken wordt is dat de coach de coachee mentaal aan het werk zet terwijl ze te uitgeput is om cognitief goed te functioneren.

door: Annemieke Rozemond

Casus inbrengen

Joke werkt sinds drie jaar als coach. Ze is enthousiast en betrokken bij haar coachees. Ze neemt als supervisant deel aan groepssupervisie. Tijdens een bijeenkomst brengt ze de volgende casus in over Eveline.

Eveline is 45 jaar en werkt op de Zuidas. Ze maakt werkweken van 50 uur. Ze wil leren om beter haar grens te bewaken in haar werk zodat ze in het weekend meer energie over heeft om te sporten. Ze doet aan trailrunning. Haar leerdoel voor coaching: Ze wil assertiever optreden naar haar leidinggevende en collega’s. Ze wil zo vaak nee kunnen zeggen dat ze haar werk in 36 uur kan doen.

De coach, Joke, heeft in de eerste vier gesprekken gewerkt met simulaties en met de RET (Rationeel Emotieve Therapie, een vorm van cognitieve therapie). Maar Eveline blijft klagen over de leidinggevende en lijkt machteloos om haar invloed te pakken. Ze komt steeds zwetend binnen, praat gehaast en zit op het puntje van haar stoel. Ze zegt dat het geen zin heeft om nee te zeggen omdat collega’s en leidinggevenden dan ‘ja, maar..’ zeggen en het toch weer op haar bordje leggen. Het lijkt erop dat het Joke niet lukt om wat ze tijdens de gesprekken leert toe te passen in haar leven. De vraag van Joke: ‘Hoe breng ik haar leerproces meer op gang?’

Vragen van andere supervisanten

Tijdens de bespreking van deze casus brengen de andere supervisanten verschillende vragen in zoals:

1. Hoe zit het met de energie van Eveline?
2. Hoe is het met de concentratie van Eveline tijdens het gesprek?
3. In hoeverre is de leidinggevende betrokken bij dit traject?

Joke zegt dat Eveline veel energie heeft, ze doet tenslotte veel aan sport. Trailrunning is een heel intensieve sport waar Eveline veel weekenden voor op stap gaat om mooie trails te lopen. Bij vraag twee zegt ze dat Eveline snel praat en snel lijkt te denken. Joke valt even stil en zegt dan: ‘Ze zegt veel “ja maar”. Ze blijft eigenlijk in een vaste groef met haar gedachten. Ze lijkt moeite te hebben om een ander perspectief in te nemen.‘ Op vraag drie zegt Joke dat er na het vijfde gesprek een driegesprek is met de leidinggevende erbij om de leerdoelen te bespreken. Wegens vakanties en drukte was het niet gelukt om dit eerder in te plannen.

Deze informatie roept weer andere vragen op bij de groep. Zoals:

4. In hoeverre lukt het Eveline om uit te rusten van haar volle werkweek?
5. Wat merk jij bij jezelf als je aan deze coachee denkt?

Joke zegt dat Eveline uitrust door te sporten. Zo komt ze bij. Eveline kijkt er altijd erg naar uit.

Aandacht naar binnen

Voor vraag 5 nodigt de supervisor Joke uit om met haar aandacht naar binnen te gaan en op te merken wat Eveline met haar doet. Ze gaat met haar ogen dicht zitten en is even stil. De groep geeft haar de tijd om te ontdekken wat er in haar leeft. ‘Ik merk dat ik onrustig word. In het gesprek voel ik haar appèl om snel te gaan. Nu ik zo bij mezelf blijf ervaar ik onmacht. Onmacht en ook wel … verdriet. Het doet me verdriet dat ze zichzelf voorbij rent. Dat is een thema dat ik ook ken: Mezelf voorbij rennen.’ Joke blijft stil zitten. Ook de groep is stil. Een paar zitten er met gesloten ogen. Anderen kijken met zachte ogen naar Joke. Waar haar gezicht eerst verdriet uitdrukt, ontspant het en wordt het zachter. Na een tijdje zegt ze: ‘Dit voelt rustiger… Dit is wat ik zelf nodig heb en wat ik haar gun.’

Langzaam beweegt Joke zich meer, rekt zich uit en doet haar ogen open. De sfeer in de groep is heel rustig.

Supervisor: ‘Als je wilt, schrijf dan nu ieder voor jezelf op wat dit navoelen met je doet. Daarna kun je dat delen als het passend voor je is.’ Na een tijdje zegt de supervisor: ‘Schrijf ook op welke vraag je nog wil stellen aan Joke.’

Na een paar minuten geeft de supervisor weer het woord aan Joke.

Inzichten van de coach

Joke: ‘Ik word ingezogen in haar snelheid. Snel iets willen oplossen, fixen. Ik merk dat ik dat met de RET heb geprobeerd. Maar daarmee versterk ik haar patroon van iets fixen en weer  doorgaan. Net als rust nemen voor mij een thema is, is dat het ook voor haar. Ze heeft me verteld dat ze bijna nooit pauzes neemt.’

Vanuit de groep: ‘Wat heeft je coachee werkelijk nodig nu?’

Joke: ‘Dat weet ik niet. Misschien moet ik met haar bespreken wat ik aan onrust merk bij haar.  Dan zou ik met haar kunnen uitzoeken wat ze echt nodig heeft. Misschien moeten we samen haar leerdoel herzien.’

Vanuit de groep: ‘Welke rol kan de leidinggevende vervullen?’

Joke: ‘Als we de leerdoelen herzien dan kan ik dat daarna bespreken in het driegesprek met de leidinggevende. Die moet weten wat we afspreken zodat zij de coachee goed steun kan geven. Samen kunnen we tot een ander doel komen waarin rust nemen, hersteltijd nemen, een plek krijgt.’

Supervisor: ‘Hoe kijk je nu terug op je leervraag: ‘Hoe breng ik haar leerproces meer op gang?’

Joke: ‘Het gaat nu waarschijnlijk niet zozeer om haar leerproces, als wel om haar herstelproces. Eerst moet ik er samen met Eveline achter komen of dat klopt.’

Vanuit de groep: ‘Ben jij degene die haar hierop gaat coachen?’

Joke: ‘Ik denk dat ik me niet zeker genoeg voel om dat te doen. Ik ben niet gewend om dat te begeleiden.’

Vanuit de groep: ‘Wat heb jij nodig om haar te coachen?’

Joke: ‘Dit. Deze ervaring van voelend aanwezig zijn. Deze ervaring van rust.’

Vanuit de groep: ‘Wat heb jij nodig om je er zekerder in te voelen?’

Joke: ‘Ik heb iets van mindfulness nodig voor mezelf zodat ik het gesprek vanuit rust in kan gaan. Als ik rust uitstraal, kan dat een uitnodiging zijn voor haar om rustiger te worden. Ik wil haar voorstellen om een ontspanningsoefening te doen.’

Vanuit de groep: ‘Je kunt haar altijd nog doorverwijzen naar een goede stress- en burn-outcoach, en ook naar haar huisarts. Misschien is er een onderliggend fysiek probleem waardoor ze zoveel stressklachten heeft.’

In burn-out gespecialiseerde supervisoren

Mocht je individuele of groepssupervisie willen van een erkend supervisor (ESIA) die gespecialiseerd is in stress en burn-outklachten (volgens de CSR aanpak), dan kun je bij deze supervisoren terecht:

Annemieke Rozemond

Marco Tieleman

Simone de Spa

Sofia Oomen

Zij kunnen je superviseren in het herkennen van dit soort valkuilen en in het vormgeven van groepsbijeenkomsten waarbij verschillende werkvormen elkaar kunnen afwisselen, zoals hier het stellen van vragen met het invoelen van wat iets met je doet. Ze hebben expertise in het helpen opbouwen van veiligheid en openheid in een intervisie- of supervisiegroep.